مشخصات کلی ، برنامه و سرفصل دروس رشته کارشناسی پیوست و ناپیوسته مامایی

مقدمه:

 

خانواده واحد بنیادی جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و مادر این کانون نقش تعیین کننده ای را بعهده دارد، لذا بایستی توجه به سلامت جسمی و روانی او در راس برنامه های بهداشتی و درمانی دولت جمهوری اسلامی قرار گیرد. باتوجه به آمار زنان در سنین باروری و با درنظر گرفتن تعریف جهانی ماما و گستردگی وظایف و توانائی های او در ارائه خدمات به مادران، کودکان، خانواده وجامعه، لزوم گسترش آموزش مامایی و حدود وظایف آن بیشتر محسوس می گردد.

 

مشخصات کلی برنامه و محتوای دروس دوره کارشناسی پیوسته مامایی بشرح زیر به تصویب شورای عالی برنامه ریزی رسیده است.

1 – تعریف و هدف:

 

دوره کارشناسی مامایی یکی از دوره های آموزش عالی گروه پزشکی است که هدف آن تربیت کارشناسان متعهد در زمینه آموزش و خدمات مامایی است بطوریکه با کارآئی و مهارت لازم بتوانند به عرضه خدمات گسترده بهداشتی و مامایی در جهت تامین سلامت مادران و کودکان جامعه اسلامی ایران بپردازند.

2 – طول دوره و شکل نظام:

 

طول دوره کارشناسی مامایی چهار سال و نظام آموزشی آن مطابق آئین نامه آموزشی مراکز آموزش عالی مصوب شورایعالی برنامه ریزی است. طول دوره کارشناسی ناپیوسته مامایی2 سال و نظام آموزشی آن مطابق آیین نامه آموزشی مراکز آموزش عالی مصوب شورای عالی برنامه ریزی است.

 

 دروس به صورت نظری، عملی و نظری – عملی و کارآموزی و کارآموزی در عرصه عرضه می شود. که در طی جلسات متعدد هفتگی آموزش مورد نظر انجام می یابد و یکسال آخر فقط به شکل کارآموزی در عرصه بهداشتی درمانی و تخصصی ارائه می شود.

 

   3- نقش و توانائی:

فارغ التحصیلان دوره کارشناسی مامایی دارای توانائیها و مهارت های زیر خواهند بود:

 

1 – آموزش بهداشت و ارائه خدمات بهداشتی و مامایی گسترده به جامعه زنان در سنین باروری با درک نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی خانواده به منظورکمک به کم کردن میزان مرگ و میر مادر و نوزاد

 

2 – مشاوره و راهنمائی خانواده در مورد بهداشت ازدواج و بهداشت نسل و مسائل دوران بارداری و بعد از زایمان و تنظیم خانواده

 

3 – انجام کلیه مراقبتهای دوران بارداری، انجام زایمان و مراقبتهای بعد از زایمان از جسمی روانی و مراقبت نوزاد با مسئولیت کامل خود در بیمارستانها و منازل و یا مراکز زایمانی دیگر

 

4 – تشخیص زودرس بیماریهای دوران بارداری و پی بردن به موارد غیر طبیعی در مادر و جنین و نوزاد و شیرخوار کمک گرفتن از پزشک در مورد لزوم و انجام فوریت های مامایی در صورت عدم دسترسی به پزشک در مواقع اورژانس

 

5 – انجام اپی زیاتومی و ترمیم آن با استفاده از بیحسی موضعی

 

6 – تشخیص بیماریهای زنان و ارجاع به پزشک متخصص در صورت لزوم

 

7 – گرفتن اسمیر از دهانه رحم و انجام معاینه پستان

 

8 – پیشگیری از امراض زنان و بهداشت تنظیم خانواده در حد شرع مقدس اسلام و گذاردن IUD

 

ضرورت اهمیت:

باتوجه به موارد زیر ضرورت و اهمیت تشکیل این دوره مشخص می شود

 

1 – نیاز روزافزون زنان ایران به خدمات بهداشتی و مامایی به شکل مطلوب

 

2 – نیاز به مامای تحصیل کرده در مراکز بهداشتی درمانی مختلف

 

3 – نیاز به گسترش مراکز بهداشت مادر و کودک – تخت های بیمارستانی و گسترش مراکز زایمانی و زایشگاههای سیار به منظور ارائه خدمات مامایی

 

4 – پایه ریزی و تقویت دوره کارشناسی ارشد

 

برنامه دروس دوره کارشناسی پیوسته رشته مامایی

جدول کلیه دروس و ساعات

کد درس

نام درس

ساعت

پیشنیاز

واحد

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

الف

دروس عمومی

20

289

102

-

391

 

ب

دروس پایه

20

284

114

-

398

 

ج

دروس اصلی

17

242

61

68

371

 

د

دروس تخصصی (شامل کارآموزیها)

62

804

952

952

1780

 

ه

کارآموزی در عرصه

16

-

-

-

1632

 

جمع

135

1619

301

1020

4570

 

یک واحد نظری = 17 ساعت

یک واحد عملی = 34 ساعت

یک واحد کارآموزی = 68 ساعت

یک واحد کارآموزی در عرصه = 102 ساعت

 

 

الف: دروس عمومی: فرهنگ، معارف و عقاید اسلامی

 

«آگاهیهای عمومی»

برای تمام رشته های تحصیلی دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد پیوسته

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

نظری

عملی

جمع

01

معارف اسلامی (1)

2

34

-

34

02

معارف اسلامی (2)

2

34

-

34

03

اخلاق و تربیت اسلامی

2

34

-

34

04

انقلاب اسلامی و ریشه های آن

2

34

-

34

05

تاریخ اسلام

2

34

-

34

06

متون اسلامی (آموزش زبان عربی)

2

34

-

34

07

فارسی *

3

51

-

51

08

زبان خارجی *

3

34

34

68

09

تربیت بدنی (1)

1

-

34

34

10

تربیت بدنی (2)

1

-

34

34

جمع

20

 

 

 

* زبان فارسی و زبان خارجی الزاما باید در دو جلسه تدریس شود

 

ب: دروس پایه دوره کارشناسی پیوسته مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشنیاز

نظری

عملی

جمع

01

سلول شناسی و بافت شناسی

2

26

17

43

 

02

بیوشیمی

2

28

12

40

 

03

تشریح 1 و 2

5

68

34

102

 

04

فیزیولوژی 1 و 2

5

77

17

94

 

05

ایمنی شناسی

2

34

-

34

 

06

میکروب شناسی و انگل شناسی

4

51

34

85

 

جمع

20

284

114

398

 

     

ج:دروس اصلی کارشناسی پیوسته مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشنیاز

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

07

آسیب شناسی عمومی و اختصاصی (نظری – عملی)

1

12

10

-

22

05، 01 و 06

08

اصول خدمات بهداشتی در جامعه و آموزش بهداشتی

2

34

-

-

34

 

09

داروشناسی 1 و 2

3

51

-

-

51

02

10

اصول و فنون پرستاری و مامایی و روش کار در اطاق عمل و زایمان (نظری – عملی)

2

17

34

-

51

 

11

اصول و فنون پرستاری و مامایی و روش کار در اطاق عمل و زایمان (کارآموزی)

1

-

-

68

68

10

12

آمار حیاتی و روش تحقیق (نظری – عملی)

2

26

17

-

43

 

13

روان شناسی

2

34

-

-

34

 

14

اصول اپیدمیولوژی و مبارزه با بیماریها

2

34

-

-

34

06 و 08

15

زبان تخصصی

2

34

-

-

34

زبان عمومی

جمع

17

242

61

68

391

 

 

د: دروس تخصصی دوره کارشناسی ناپیوسته مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشنیاز

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

16

اصول تغذیه و تغذیه مادر وکودک

2

34

-

-

34

02

17

تاریخ، اخلاق و مقررات مامایی و پزشکی قانونی*

2

34

-

-

34

21

18

مقررات پزشکی قانونی (کارآموزی)

1

-

-

68

68

17

19

جنین شناسی

2

34

-

-

34

 

20

ژنتیک

2

34

-

-

34

 

21

بارداری زایمان و مراقبتهای مربوطه 1 و 2 و 3و 4

10

170

-

-

170

علوم پایه

22

بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه (کارآموزی) 1 و 2و 3

5

-

-

340

340

21

23

آزمایشات کاربردی مامایی

1

7

20

-

27

21

24

نوزادان *

2

34

-

-

34

 

25

نوزادان (کارآموزی)

1

-

-

68

68

24

* ماده درسی دارای کارآموزی در عرصه می باشد.

 

  ادامه دروس تخصصی:

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشنیاز

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

26

بیماریهای کودکان

2

34

-

-

34

 

27

(کارآموزی) بیماریهای کودکان

1

-

-

68

68

26

28

نشانه شناسی و معاینات فیزیکی

2

17

-

68

85

05، 04، 06، 03

29

فیزیوپاتولوژی و بیماریهای داخلی و جراحی، عفونی* 1 و 2و 3

9

153

-

-

153

28، 01، 06، 04، 03

30

بیماریهای داخلی و جراحی (کارآموزی)

1

-

-

68

68

29، 28

31

بهداشت مادر و کودک و خانواده (شامل مسائل جمعیتی، مامایی جامعه، بهداشت روانی، مشاوره، تنظیم خانواده، مدیریت و آموزش بهداشت، گروههای آسیب پذیر و توان بخشی)

4

68

-

-

68

24، 26، 33، 13، 08، 16، 21

32

بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده (کارآموزی)

2

-

-

136

136

31

33

تغذیه درمانی مادر و کودک

2

34

-

-

34

16

34

روانپزشکی در مامایی

1

17

-

-

17

 

35

رادیولوژی سونولوژی و الکترولوژی در مامایی و زنان

1

17

-

-

17

38، 21

جمع

 

 

 

 

 

 

* ماده درسی دارای کارورزی می باشد.

 

ادامه دروس تخصصی کارشناسی مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشنیاز

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

26

اصول مدیریت و کاربرد آن در مامایی

2

34

-

-

34

 

37

یحسی، بیهوشی و احیاء در مامایی (نظری – عملی)

1

15

4

-

19

21

38

بیماریهای زنان و ناباروری

3

51

-

-

51

21، 28

39

اختلالات عمل جنسی و آموزش و مشاوره آن

1

17

-

-

17

38

40

بیماریهای زنان (کارآموزی)

2

-

-

136

136

38

جمع

 

62

805

24

952

1781

 

* ماده درسی دارای کارورزی می باشد.

 

ه: کارآموزی در عرصه دروس تخصصی کارشناسی پیوسته مامایی-سال آخر

کد درس

نام درس

محل کارورزی

واحد

ساعت

هفته

ملاحظات لازم

41

بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه و زایمان در منزل

درمانگاه تخصصی بارداری، بخش زایمان و بعد از زایمان و فیلد

8

816

22

* یک واحد کارآموزی در عرصه برابر با 102 ساعت یا به عبارتی 6 برابر یک واحد نظری محاسبه شده است.

102 = 6 × 17

42

بیماریهای و فوریتهای زنان

درمانگاه تخصصی زنان

2

204

7

43

بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده براساس مامایی جامعه نگر

درمانگاه بهداشت مادر و کودک وتنظیم خانواده در بیمارستان و شبکه ها و فیلدهای بهداشتی

2

204

7

44

نوزادان نیازمند به مراقبتهای ویژه

بخش نوزادان نیازمند به مراقبتهای ویژه

1

102

3

45

بیماریهای داخلی و جراحی در مامایی

در بخشهای مامایی، داخلی و جراحی ترجیحاً دارای حامله همراه با بیماریهای داخلی و جراحی (فقط صبحها)

1

102

3

46

اصول مدیریت و کاربرد آن در مامایی

بخش زایمان و مامایی و درمانگاههای مربوطه

1

102

3

47

رادیولوژی و اولتراسوند و الکترولوژی در مامایی و زنان

واحد رادیولوژی و سونوگرافی مراکز درمانی – آموزشی

1

102

3

جمع

16

1632

48

 

 

برنامه دوره کارشناسی ناپیوسته مامایی

جدول کلیه دروس و ساعات

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشتاز

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

الف

دروس عمومی

9

136

34

-

170

 

ب

دروس پایه

6

94

17

-

111

 

ج

دروس اصلی

8

120

2

-

150

 

د

دروس تخصصی
( شامل کارآموزیها)

37

464

24

612

1100

 

ه

کارآموزی در عرصه

8

-

-

816

816

 

جمع

68

814

77

1428

2347

 

یک واحد نظری   =    17 ساعت

یک واحد عملی  =   24 ساعت

یک واحد کارآموزی  = 68 ساعت

یک واحد کارآموزی در عرصه  = 102 ساعت

 

 الف: دروس عمومی : فر هنگ، معارف و عقاید اسلامی

 

"آگاهیهای عمومی "

 

برای تمام رشته های تحصیلی دوره های کارشناسی ناپیوسته

 

ردیف

نام درس

واحد

ساعت

نظری

عملی

جمع

01

معارف اسلامی (2)

2

34

-

34

02

انقلاب اسلامی و ریشه های آن

2

34

-

34

03

تاریخ اسلام

2

34

-

34

04

متون اسلامی (آموزش زبان عربی)

2

34

-

34

05

تربیت بدنی (2)

1

-

34

34

جمع

9

126

34

175

 

ب: دروس پایه کارشناسی ناپیوسته  مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشتاز یا همزه لن

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

01

تشریح

2

26

17

-

43

 

02

فیزیولوژی

2

34

-

-

34

 

03

ایمنی شناسی

2

34

-

-

34

 

جمع

6

94

17

-

111

 

 

ج: دروس اصلی کارشناسی ناپیوسته مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشتاز یا همزه لن

نظری

عملی

جمع

 

04

آمار حیاتی و روش تحقیق ( نظری عملی)

2

26

17

43

 

05

داروشناسی2

1

17

-

17

01-02-03-

06

آسیب شناسی عمومی و اختصاصی ( نظری- عملی)

1

12

10

22

01-02

07

اصول اپید میولوژی . مبارزه با بیماریها

2

34

-

34

 

 

زبان تخصصی

2

34

-

34

زبان عمومی

جمع

 

8

123

27

150

 

 

 د: دروس  تخصصی  کارشناسی ناپیوسته  مامایی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشتاز یا همزمان

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

09

ژنتیک

2

34

-

-

34

 

10

بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه (1)و (2)

4

68

-

-

68

 

11

بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه کارآموزی  (1)و (2)

4

-

-

272

272

10

12

آزمایشات کاربردی در مامایی

1

7

20

-

27

10

13

کودکان و بیماریهای مربوطه

2

34

-

-

34

10

14

کودکان ( کارآموزی)

1

-

-

68

68

13

15

فیزیوپاتولوژی و بیماریهای داخلی جراحی عفونی* 1و2

6

102

-

-

102

 

16

بیماریهای داخلی و جراحی و معاینات فیزیکی (کارآموزی)

1

-

-

68

68

15

17

بهداشت مادر و کودک و خانواده ( شامل مسائل جمعیتی ، مامایی جامعه ، بهداشت روانی ، مشاوره، تنظیم خانواده  مدیریت و آموزش بهداشت ، گروههای آسیب پذیر و توان بخشی)

2

34

-

-

34

10،20، 13،

18

18

نوزدان و اورژانسها

1

17

-

-

17

15

جمع

 

 

 

 

 

 

  * ماده درسی دارای  کارآموزی در عرصه می باشد.

  ادامه دروس تخصصی

کد درس

نام درس

تعداد واحد

ساعت

پیشتاز

یا همزمان

نظری

عملی

کارآموزی

جمع

19

بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده (کارآموزی)

1

-

-

68

68

17

20

تغذیه درمانی مادر و کودک

2

34

-

-

34

 

21

روانپزشکی در مامایی

1

17

-

-

17

 

22

رادیولوژی سونولوژی و الکترولوژی در مامایی و زنان

1

17

-

-

17

11، 25

23

اصول مدیریت و کاربرد آن در مامایی

2

34

-

-

34

 

24

بیحسی ، بیهوشی و احیاء درمامایی ( نظری- عملی)

1

15

4

-

19

11

25

بیماریهای زنان و ناباروری *

2

34

-

-

34

16

26

بیماریهای زنان (کارآموزی)

2

-

-

136

136

25

27

اختلالات عمل جنسی و آموزش و مشاوره آن

1

17

-

-

17

25

جمع

27

464

24

612

1100

 

*ماده درسی دارای کارورزی می باشد.

ه- کارآموزی در عرصه دروس تخصصی کارشناسی ناپیوسته مامایی

کد درس

نام درس

محل کارورزی

واحد

ساعت

هفته

ملاحظات لازم در کیفیت انجام کارورزیها

28

بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه و زایمان درمنزل

درمانگاه تخصصی بارداری، بخش زایمان و بعد از زایمان و فیلد

2

204

6

*یک واحد کارآموزی در عرصه برابر با 102 ساعت یا به عبارتی 6 برابر یک واحد نظری محاسبه  شده است

102=6×17

29

بیماریهای زنان

درمانگاه تخصصی زنان

1

102

3

 

30

بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده بر اساس مامایی جامعه نگر

درمانگاه بهداشت مادر و کودک در بیمارستان و شبکه بهداشت و فیلیدهای بهداشتی

1

102

3

 

31

نوزادان نیازمند  مراقبتهای ویژه

بخش نوزادان نیازمند  مراقبتهای ویژه

1

102

3

 

32

بیماریهای داخلی و جراحی در مامایی

در بخشهای مامایی داخلی و جراحی ترجیحاً دارای حامله همراه با بیماریهای داخلی و جراحی ( فقط صبحها )

1

102

3

 

33

اصول مدیریت و کاربردآن در مامایی

بخش و درمانگاه مربوط ( نظیر زایمان ، مامایی و بارداری)

 

102

3

 

34

رادیولوژی و اولترسوندو الکترو لوژی در مامایی وزنان

واحد رادیولوژی و سنوگرافی مراکز درمانی- آموزشی

1

102

3

 

جمع

 

 

8

816

24

 

 

نکات ضروری در مورد کیفیت انجام کارآموزیها و کارآموزی در عرصه

 

1 – حضور مربی مامایی و استاد متخصص مربوطه در شیفتهای صبح تمام کارآموزیها و کارآموزیها در عرصه الزامی است (ترجیحاً در تمام شیفتها)

2 – شرایط مطلوب نسبت مربی به دانشجو برای اجرای هر کارآموزی یا کارآموزی در عرصه یکی مربی مامایی به ازای 3 دانشجوست.

3 – کلیه کارآموزیها در عرصه طی دو نیمسال هفتم و هشتم (حدود 11 ماه) و 30 الی 36 ساعت در هفته برنامه ریزی شود.

4 – یک چهارم ساعات هر یک از کارآموزیها در عرصه برای مطالعه، ارائه کنفرانس (فردی و گروهی) شرکت در سمینار، شرکت در گزارش صبحگاهی تحت نظر مربی و استاد متخصص در نظر گرفته شود.

5 – کارآموزی در عرصه بارداری و زایمان در سه شیفت صبح و عصر و شب (حداقل یک سوم ساعات در صبح) تنظیم گردد.

6- در کلیه کارآموزیها در عرصه دانشجو باید تحت نظر مربی با استاد مربوطه (فرد یا مسئول جایگزین آنها) مسئولیت مستقیم معاینه، تشخیص پذیرش، اداره، ثبت معاینات در پرونده، آموزش و مشاوره های لازم را برای هر مریض بعهده گیرد.