مشخصات کلی ، برنامه و سرفصل دروس رشته کارشناسی پیوست و ناپیوسته مامایی
مقدمه:
خانواده واحد بنیادی جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و مادر این کانون نقش تعیین کننده ای را بعهده دارد، لذا بایستی توجه به سلامت جسمی و روانی او در راس برنامه های بهداشتی و درمانی دولت جمهوری اسلامی قرار گیرد. باتوجه به آمار زنان در سنین باروری و با درنظر گرفتن تعریف جهانی ماما و گستردگی وظایف و توانائی های او در ارائه خدمات به مادران، کودکان، خانواده وجامعه، لزوم گسترش آموزش مامایی و حدود وظایف آن بیشتر محسوس می گردد.
مشخصات کلی برنامه و محتوای دروس دوره کارشناسی پیوسته مامایی بشرح زیر به تصویب شورای عالی برنامه ریزی رسیده است.
1 – تعریف و هدف:
دوره کارشناسی مامایی یکی از دوره های آموزش عالی گروه پزشکی است که هدف آن تربیت کارشناسان متعهد در زمینه آموزش و خدمات مامایی است بطوریکه با کارآئی و مهارت لازم بتوانند به عرضه خدمات گسترده بهداشتی و مامایی در جهت تامین سلامت مادران و کودکان جامعه اسلامی ایران بپردازند.
2 – طول دوره و شکل نظام:
طول دوره کارشناسی مامایی چهار سال و نظام آموزشی آن مطابق آئین نامه آموزشی مراکز آموزش عالی مصوب شورایعالی برنامه ریزی است. طول دوره کارشناسی ناپیوسته مامایی2 سال و نظام آموزشی آن مطابق آیین نامه آموزشی مراکز آموزش عالی مصوب شورای عالی برنامه ریزی است.
دروس به صورت نظری، عملی و نظری – عملی و کارآموزی و کارآموزی در عرصه عرضه می شود. که در طی جلسات متعدد هفتگی آموزش مورد نظر انجام می یابد و یکسال آخر فقط به شکل کارآموزی در عرصه بهداشتی درمانی و تخصصی ارائه می شود.
3- نقش و توانائی:
فارغ التحصیلان دوره کارشناسی مامایی دارای توانائیها و مهارت های زیر خواهند بود:
1 – آموزش بهداشت و ارائه خدمات بهداشتی و مامایی گسترده به جامعه زنان در سنین باروری با درک نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی خانواده به منظورکمک به کم کردن میزان مرگ و میر مادر و نوزاد
2 – مشاوره و راهنمائی خانواده در مورد بهداشت ازدواج و بهداشت نسل و مسائل دوران بارداری و بعد از زایمان و تنظیم خانواده
3 – انجام کلیه مراقبتهای دوران بارداری، انجام زایمان و مراقبتهای بعد از زایمان از جسمی روانی و مراقبت نوزاد با مسئولیت کامل خود در بیمارستانها و منازل و یا مراکز زایمانی دیگر
4 – تشخیص زودرس بیماریهای دوران بارداری و پی بردن به موارد غیر طبیعی در مادر و جنین و نوزاد و شیرخوار کمک گرفتن از پزشک در مورد لزوم و انجام فوریت های مامایی در صورت عدم دسترسی به پزشک در مواقع اورژانس
5 – انجام اپی زیاتومی و ترمیم آن با استفاده از بیحسی موضعی
6 – تشخیص بیماریهای زنان و ارجاع به پزشک متخصص در صورت لزوم
7 – گرفتن اسمیر از دهانه رحم و انجام معاینه پستان
8 – پیشگیری از امراض زنان و بهداشت تنظیم خانواده در حد شرع مقدس اسلام و گذاردن IUD
ضرورت اهمیت:
باتوجه به موارد زیر ضرورت و اهمیت تشکیل این دوره مشخص می شود
1 – نیاز روزافزون زنان ایران به خدمات بهداشتی و مامایی به شکل مطلوب
2 – نیاز به مامای تحصیل کرده در مراکز بهداشتی درمانی مختلف
3 – نیاز به گسترش مراکز بهداشت مادر و کودک – تخت های بیمارستانی و گسترش مراکز زایمانی و زایشگاههای سیار به منظور ارائه خدمات مامایی
4 – پایه ریزی و تقویت دوره کارشناسی ارشد
برنامه دروس دوره کارشناسی پیوسته رشته مامایی
جدول کلیه دروس و ساعات
کد درس |
نام درس |
ساعت |
پیشنیاز |
||||
واحد |
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
|||
الف |
دروس عمومی |
20 |
289 |
102 |
- |
391 |
|
ب |
دروس پایه |
20 |
284 |
114 |
- |
398 |
|
ج |
دروس اصلی |
17 |
242 |
61 |
68 |
371 |
|
د |
دروس تخصصی (شامل کارآموزیها) |
62 |
804 |
952 |
952 |
1780 |
|
ه |
کارآموزی در عرصه |
16 |
- |
- |
- |
1632 |
|
جمع |
135 |
1619 |
301 |
1020 |
4570 |
|
یک واحد نظری = 17 ساعت
یک واحد عملی = 34 ساعت
یک واحد کارآموزی = 68 ساعت
یک واحد کارآموزی در عرصه = 102 ساعت
الف: دروس عمومی: فرهنگ، معارف و عقاید اسلامی
«آگاهیهای عمومی»
برای تمام رشته های تحصیلی دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد پیوسته
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
||
نظری |
عملی |
جمع |
|||
01 |
معارف اسلامی (1) |
2 |
34 |
- |
34 |
02 |
معارف اسلامی (2) |
2 |
34 |
- |
34 |
03 |
اخلاق و تربیت اسلامی |
2 |
34 |
- |
34 |
04 |
انقلاب اسلامی و ریشه های آن |
2 |
34 |
- |
34 |
05 |
تاریخ اسلام |
2 |
34 |
- |
34 |
06 |
متون اسلامی (آموزش زبان عربی) |
2 |
34 |
- |
34 |
07 |
فارسی * |
3 |
51 |
- |
51 |
08 |
زبان خارجی * |
3 |
34 |
34 |
68 |
09 |
تربیت بدنی (1) |
1 |
- |
34 |
34 |
10 |
تربیت بدنی (2) |
1 |
- |
34 |
34 |
جمع |
20 |
|
|
|
* زبان فارسی و زبان خارجی الزاما باید در دو جلسه تدریس شود
ب: دروس پایه دوره کارشناسی پیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشنیاز |
||
نظری |
عملی |
جمع |
||||
01 |
سلول شناسی و بافت شناسی |
2 |
26 |
17 |
43 |
|
02 |
بیوشیمی |
2 |
28 |
12 |
40 |
|
03 |
تشریح 1 و 2 |
5 |
68 |
34 |
102 |
|
04 |
فیزیولوژی 1 و 2 |
5 |
77 |
17 |
94 |
|
05 |
ایمنی شناسی |
2 |
34 |
- |
34 |
|
06 |
میکروب شناسی و انگل شناسی |
4 |
51 |
34 |
85 |
|
جمع |
20 |
284 |
114 |
398 |
|
ج:دروس اصلی کارشناسی پیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشنیاز |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
07 |
آسیب شناسی عمومی و اختصاصی (نظری – عملی) |
1 |
12 |
10 |
- |
22 |
05، 01 و 06 |
08 |
اصول خدمات بهداشتی در جامعه و آموزش بهداشتی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
09 |
داروشناسی 1 و 2 |
3 |
51 |
- |
- |
51 |
02 |
10 |
اصول و فنون پرستاری و مامایی و روش کار در اطاق عمل و زایمان (نظری – عملی) |
2 |
17 |
34 |
- |
51 |
|
11 |
اصول و فنون پرستاری و مامایی و روش کار در اطاق عمل و زایمان (کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
10 |
12 |
آمار حیاتی و روش تحقیق (نظری – عملی) |
2 |
26 |
17 |
- |
43 |
|
13 |
روان شناسی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
14 |
اصول اپیدمیولوژی و مبارزه با بیماریها |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
06 و 08 |
15 |
زبان تخصصی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
زبان عمومی |
جمع |
17 |
242 |
61 |
68 |
391 |
|
د: دروس تخصصی دوره کارشناسی ناپیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشنیاز |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
16 |
اصول تغذیه و تغذیه مادر وکودک |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
02 |
17 |
تاریخ، اخلاق و مقررات مامایی و پزشکی قانونی* |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
21 |
18 |
مقررات پزشکی قانونی (کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
17 |
19 |
جنین شناسی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
20 |
ژنتیک |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
21 |
بارداری زایمان و مراقبتهای مربوطه 1 و 2 و 3و 4 |
10 |
170 |
- |
- |
170 |
علوم پایه |
22 |
بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه (کارآموزی) 1 و 2و 3 |
5 |
- |
- |
340 |
340 |
21 |
23 |
آزمایشات کاربردی مامایی |
1 |
7 |
20 |
- |
27 |
21 |
24 |
نوزادان * |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
25 |
نوزادان (کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
24 |
* ماده درسی دارای کارآموزی در عرصه می باشد.
ادامه دروس تخصصی:
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشنیاز |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
26 |
بیماریهای کودکان |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
27 |
(کارآموزی) بیماریهای کودکان |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
26 |
28 |
نشانه شناسی و معاینات فیزیکی |
2 |
17 |
- |
68 |
85 |
05، 04، 06، 03 |
29 |
فیزیوپاتولوژی و بیماریهای داخلی و جراحی، عفونی* 1 و 2و 3 |
9 |
153 |
- |
- |
153 |
28، 01، 06، 04، 03 |
30 |
بیماریهای داخلی و جراحی (کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
29، 28 |
31 |
بهداشت مادر و کودک و خانواده (شامل مسائل جمعیتی، مامایی جامعه، بهداشت روانی، مشاوره، تنظیم خانواده، مدیریت و آموزش بهداشت، گروههای آسیب پذیر و توان بخشی) |
4 |
68 |
- |
- |
68 |
24، 26، 33، 13، 08، 16، 21 |
32 |
بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده (کارآموزی) |
2 |
- |
- |
136 |
136 |
31 |
33 |
تغذیه درمانی مادر و کودک |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
16 |
34 |
روانپزشکی در مامایی |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
|
35 |
رادیولوژی سونولوژی و الکترولوژی در مامایی و زنان |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
38، 21 |
جمع |
|
|
|
|
|
|
* ماده درسی دارای کارورزی می باشد.
ادامه دروس تخصصی کارشناسی مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشنیاز |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
26 |
اصول مدیریت و کاربرد آن در مامایی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
37 |
یحسی، بیهوشی و احیاء در مامایی (نظری – عملی) |
1 |
15 |
4 |
- |
19 |
21 |
38 |
بیماریهای زنان و ناباروری |
3 |
51 |
- |
- |
51 |
21، 28 |
39 |
اختلالات عمل جنسی و آموزش و مشاوره آن |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
38 |
40 |
بیماریهای زنان (کارآموزی) |
2 |
- |
- |
136 |
136 |
38 |
جمع |
|
62 |
805 |
24 |
952 |
1781 |
|
* ماده درسی دارای کارورزی می باشد.
ه: کارآموزی در عرصه دروس تخصصی کارشناسی پیوسته مامایی-سال آخر
کد درس |
نام درس |
محل کارورزی |
واحد |
ساعت |
هفته |
ملاحظات لازم |
41 |
بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه و زایمان در منزل |
درمانگاه تخصصی بارداری، بخش زایمان و بعد از زایمان و فیلد |
8 |
816 |
22 |
* یک واحد کارآموزی در عرصه برابر با 102 ساعت یا به عبارتی 6 برابر یک واحد نظری محاسبه شده است. 102 = 6 × 17 |
42 |
بیماریهای و فوریتهای زنان |
درمانگاه تخصصی زنان |
2 |
204 |
7 |
|
43 |
بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده براساس مامایی جامعه نگر |
درمانگاه بهداشت مادر و کودک وتنظیم خانواده در بیمارستان و شبکه ها و فیلدهای بهداشتی |
2 |
204 |
7 |
|
44 |
نوزادان نیازمند به مراقبتهای ویژه |
بخش نوزادان نیازمند به مراقبتهای ویژه |
1 |
102 |
3 |
|
45 |
بیماریهای داخلی و جراحی در مامایی |
در بخشهای مامایی، داخلی و جراحی ترجیحاً دارای حامله همراه با بیماریهای داخلی و جراحی (فقط صبحها) |
1 |
102 |
3 |
|
46 |
اصول مدیریت و کاربرد آن در مامایی |
بخش زایمان و مامایی و درمانگاههای مربوطه |
1 |
102 |
3 |
|
47 |
رادیولوژی و اولتراسوند و الکترولوژی در مامایی و زنان |
واحد رادیولوژی و سونوگرافی مراکز درمانی – آموزشی |
1 |
102 |
3 |
|
جمع |
16 |
1632 |
48 |
|
برنامه دوره کارشناسی ناپیوسته مامایی
جدول کلیه دروس و ساعات
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشتاز |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
الف |
دروس عمومی |
9 |
136 |
34 |
- |
170 |
|
ب |
دروس پایه |
6 |
94 |
17 |
- |
111 |
|
ج |
دروس اصلی |
8 |
120 |
2 |
- |
150 |
|
د |
دروس تخصصی |
37 |
464 |
24 |
612 |
1100 |
|
ه |
کارآموزی در عرصه |
8 |
- |
- |
816 |
816 |
|
جمع |
68 |
814 |
77 |
1428 |
2347 |
|
یک واحد نظری = 17 ساعت
یک واحد عملی = 24 ساعت
یک واحد کارآموزی = 68 ساعت
یک واحد کارآموزی در عرصه = 102 ساعت
الف: دروس عمومی : فر هنگ، معارف و عقاید اسلامی
"آگاهیهای عمومی "
برای تمام رشته های تحصیلی دوره های کارشناسی ناپیوسته
ردیف |
نام درس |
واحد |
ساعت |
||
نظری |
عملی |
جمع |
|||
01 |
معارف اسلامی (2) |
2 |
34 |
- |
34 |
02 |
انقلاب اسلامی و ریشه های آن |
2 |
34 |
- |
34 |
03 |
تاریخ اسلام |
2 |
34 |
- |
34 |
04 |
متون اسلامی (آموزش زبان عربی) |
2 |
34 |
- |
34 |
05 |
تربیت بدنی (2) |
1 |
- |
34 |
34 |
جمع |
9 |
126 |
34 |
175 |
ب: دروس پایه کارشناسی ناپیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشتاز یا همزه لن |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
01 |
تشریح |
2 |
26 |
17 |
- |
43 |
|
02 |
فیزیولوژی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
03 |
ایمنی شناسی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
جمع |
6 |
94 |
17 |
- |
111 |
|
ج: دروس اصلی کارشناسی ناپیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشتاز یا همزه لن |
||
نظری |
عملی |
جمع |
|
|||
04 |
آمار حیاتی و روش تحقیق ( نظری عملی) |
2 |
26 |
17 |
43 |
|
05 |
داروشناسی2 |
1 |
17 |
- |
17 |
01-02-03- |
06 |
آسیب شناسی عمومی و اختصاصی ( نظری- عملی) |
1 |
12 |
10 |
22 |
01-02 |
07 |
اصول اپید میولوژی . مبارزه با بیماریها |
2 |
34 |
- |
34 |
|
|
زبان تخصصی |
2 |
34 |
- |
34 |
زبان عمومی |
جمع |
|
8 |
123 |
27 |
150 |
|
د: دروس تخصصی کارشناسی ناپیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشتاز یا همزمان |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
09 |
ژنتیک |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
10 |
بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه (1)و (2) |
4 |
68 |
- |
- |
68 |
|
11 |
بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه کارآموزی (1)و (2) |
4 |
- |
- |
272 |
272 |
10 |
12 |
آزمایشات کاربردی در مامایی |
1 |
7 |
20 |
- |
27 |
10 |
13 |
کودکان و بیماریهای مربوطه |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
10 |
14 |
کودکان ( کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
13 |
15 |
فیزیوپاتولوژی و بیماریهای داخلی جراحی عفونی* 1و2 |
6 |
102 |
- |
- |
102 |
|
16 |
بیماریهای داخلی و جراحی و معاینات فیزیکی (کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
15 |
17 |
بهداشت مادر و کودک و خانواده ( شامل مسائل جمعیتی ، مامایی جامعه ، بهداشت روانی ، مشاوره، تنظیم خانواده مدیریت و آموزش بهداشت ، گروههای آسیب پذیر و توان بخشی) |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
10،20، 13، 18 |
18 |
نوزدان و اورژانسها |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
15 |
جمع |
|
|
|
|
|
|
* ماده درسی دارای کارآموزی در عرصه می باشد.
ادامه دروس تخصصی
کد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
پیشتاز یا همزمان |
|||
نظری |
عملی |
کارآموزی |
جمع |
||||
19 |
بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده (کارآموزی) |
1 |
- |
- |
68 |
68 |
17 |
20 |
تغذیه درمانی مادر و کودک |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
21 |
روانپزشکی در مامایی |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
|
22 |
رادیولوژی سونولوژی و الکترولوژی در مامایی و زنان |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
11، 25 |
23 |
اصول مدیریت و کاربرد آن در مامایی |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
|
24 |
بیحسی ، بیهوشی و احیاء درمامایی ( نظری- عملی) |
1 |
15 |
4 |
- |
19 |
11 |
25 |
بیماریهای زنان و ناباروری * |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
16 |
26 |
بیماریهای زنان (کارآموزی) |
2 |
- |
- |
136 |
136 |
25 |
27 |
اختلالات عمل جنسی و آموزش و مشاوره آن |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
25 |
جمع |
27 |
464 |
24 |
612 |
1100 |
|
*ماده درسی دارای کارورزی می باشد.
ه- کارآموزی در عرصه دروس تخصصی کارشناسی ناپیوسته مامایی
کد درس |
نام درس |
محل کارورزی |
واحد |
ساعت |
هفته |
ملاحظات لازم در کیفیت انجام کارورزیها |
28 |
بارداری و زایمان و مراقبتهای مربوطه و زایمان درمنزل |
درمانگاه تخصصی بارداری، بخش زایمان و بعد از زایمان و فیلد |
2 |
204 |
6 |
*یک واحد کارآموزی در عرصه برابر با 102 ساعت یا به عبارتی 6 برابر یک واحد نظری محاسبه شده است 102=6×17 |
29 |
بیماریهای زنان |
درمانگاه تخصصی زنان |
1 |
102 |
3 |
|
30 |
بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده بر اساس مامایی جامعه نگر |
درمانگاه بهداشت مادر و کودک در بیمارستان و شبکه بهداشت و فیلیدهای بهداشتی |
1 |
102 |
3 |
|
31 |
نوزادان نیازمند مراقبتهای ویژه |
بخش نوزادان نیازمند مراقبتهای ویژه |
1 |
102 |
3 |
|
32 |
بیماریهای داخلی و جراحی در مامایی |
در بخشهای مامایی داخلی و جراحی ترجیحاً دارای حامله همراه با بیماریهای داخلی و جراحی ( فقط صبحها ) |
1 |
102 |
3 |
|
33 |
اصول مدیریت و کاربردآن در مامایی |
بخش و درمانگاه مربوط ( نظیر زایمان ، مامایی و بارداری) |
|
102 |
3 |
|
34 |
رادیولوژی و اولترسوندو الکترو لوژی در مامایی وزنان |
واحد رادیولوژی و سنوگرافی مراکز درمانی- آموزشی |
1 |
102 |
3 |
|
جمع |
|
|
8 |
816 |
24 |
|
نکات ضروری در مورد کیفیت انجام کارآموزیها و کارآموزی در عرصه
1 – حضور مربی مامایی و استاد متخصص مربوطه در شیفتهای صبح تمام کارآموزیها و کارآموزیها در عرصه الزامی است (ترجیحاً در تمام شیفتها)
2 – شرایط مطلوب نسبت مربی به دانشجو برای اجرای هر کارآموزی یا کارآموزی در عرصه یکی مربی مامایی به ازای 3 دانشجوست.
3 – کلیه کارآموزیها در عرصه طی دو نیمسال هفتم و هشتم (حدود 11 ماه) و 30 الی 36 ساعت در هفته برنامه ریزی شود.
4 – یک چهارم ساعات هر یک از کارآموزیها در عرصه برای مطالعه، ارائه کنفرانس (فردی و گروهی) شرکت در سمینار، شرکت در گزارش صبحگاهی تحت نظر مربی و استاد متخصص در نظر گرفته شود.
5 – کارآموزی در عرصه بارداری و زایمان در سه شیفت صبح و عصر و شب (حداقل یک سوم ساعات در صبح) تنظیم گردد.
6- در کلیه کارآموزیها در عرصه دانشجو باید تحت نظر مربی با استاد مربوطه (فرد یا مسئول جایگزین آنها) مسئولیت مستقیم معاینه، تشخیص پذیرش، اداره، ثبت معاینات در پرونده، آموزش و مشاوره های لازم را برای هر مریض بعهده گیرد.